🏰 विजयनगर साम्राज्य

विजयनगर साम्राज्याची स्थापना इ.स. 1350 ते 1565 दरम्यान राजा हरिहर यांनी केली. ‘विजयनगर’ म्हणजे ‘विजयाचे शहर’. हे साम्राज्य दक्षिण भारतातील एक अत्यंत शक्तिशाली हिंदू साम्राज्य होते. सततच्या आक्रमणांनाही सामोरे जात त्याने आपले अस्तित्व टिकवून ठेवले. राजधानी जरी अनेकदा उद्ध्वस्त झाली तरी ती पुन्हा पुनर्रचित केली गेली. हंपीतील भव्य मंदिरे व राजवाड्यांचे अवशेष याचे पुरावे आहेत. युनेस्कोने हंपीचा जागतिक वारसा म्हणून गौरव केला आहे.

🛕 स्थापना

इतिहासकारांच्या मते, विजयनगर साम्राज्याची स्थापना हरिहर आणि बुक्का या पाच भावांतील दोन भावांनी केली. ते सुरुवातीला वारंगलच्या काकतीयांचे सामंत आणि नंतर काम्पिली राज्यात मंत्री होते.

काम्पिलीवर आक्रमण करून मुहम्मद तुघलकने त्यांना कैद केले. त्यावेळी त्यांनी इस्लाम स्वीकारला. नंतर पुन्हा त्यांनी आपले मूळ धर्म स्वीकारले. विद्यारण्य स्वामींच्या मार्गदर्शनाने त्यांनी विजयनगरची राजधानी स्थापन केली.

👑 विजयनगरचे प्रमुख राजवंश

संगम राजवंश (1336 – 1485)
सालुव राजवंश (1485 – 1505)
तुलुवा राजवंश (1505 – 1570)
अराविदु राजवंश (1570 – 1650)

🔱 संगम राजवंशाचे शासक

हरिहर I (1336–1356)
बुक्का I (1356–1377)
हरिहर II (1377–1404)
विरुपाक्ष I (1404)
बुक्का II (1404–1406)
देवराय I (1406–1410)
विजयराय (1410–1419)
देवराय II (1419–1444)
मल्लिकार्जुन (1447–1465)
विरुपाक्ष II (1465–1485)

📜 उल्लेखनीय घटना

देवराय दुसराच्या काळात दोन महत्त्वाचे प्रवासी विजयनगरमध्ये आले:

निकोलो कॉन्टी (इटली) – इ.स. १४२१ मध्ये
अब्दुल रझाक (अरब) – इ.स. १४४३ मध्ये

अब्दुल रझाक यांनी आपल्या वृत्तांतात लिहिले – "या राज्यात ३०० बंदरे आहेत, प्रत्येक बंदर कालिकतइतके मोठे आहे. ही भूमी अतिशय सुपीक आहे. ११ लाख सैन्य आहे."

⚔️ संघर्ष आणि राजवंशांतर

बहमनी सुलतानांशी दीर्घकाळ संघर्ष चालू होता. विरुपाक्ष दुसऱ्याच्या अकार्यक्षमतेचा फायदा घेत नरसिंह सालुवाने सालुव राजवंशाची स्थापना केली.

माळरान

🏰 विजयनगर साम्राज्य